Weihnachts-Oratorium - met Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. chef-dirigent Peter Dijkstra - Nederlands Kamerkoor
←
→
Transkription von Seiteninhalten
Wenn Ihr Browser die Seite nicht korrekt rendert, bitte, lesen Sie den Inhalt der Seite unten
programmaboekje 17-22 december 2019
Weihnachts-
Oratorium
met Akademie für Alte Musik Berlin
o.l.v. chef-dirigent Peter Dijkstra
1
Concertdata
di. 17 december 2019 19:30
Grote of Sint-Gudulakerk - Lochem
wo. 18 december 2019 19:30
Het Koninklijk Concertgebouw - Amsterdam
vr. 20 december 2019 19:30
Grote of Jacobijnerkerk - Leeuwarden
za. 21 december 2019 19:30
Pieterskerk - Leiden
zo. 22 december 2019 15:00
TivoliVredenburg - Utrecht
Programma
Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Weihnachts-Oratorium (BWV 248)
Integrale uitvoering - alle 6 cantates
Erster Teil
Am ersten Weihnachtsfeiertag
Zweiter Teil
Am zweiten Weihnachtsfeiertag
Dritter Teil
Am dritten Weihnachtsfeiertag
· pauze ·
Vierter Teil
Am Feste der Beschneidung Christi
Fünfter Teil
Am Sonntage nach Neujahr
Sechster Teil
Am Fest der Erscheinung Christi
2Uitvoerenden Akademie für Alte Musik Berlin
Peter Dijkstra chef-dirigent viool 1
Georg Kallweit concertmeester
Solisten Daniela Gubatz
Hannah Morrison sopraan Thomas Graewe
Maarten Engeltjes countertenor Irina Granovskaya
Topi Lehtipuu Evangelist, tenor Catherine Aglibut
Matthias Winckhler bas viool 2
Emmanuelle Bernard
Nederlands Kamerkoor Gudrun Engelhardt
sopranen Edburg Forck
Annet Lans Stephan Mai
Mónica Monteiro altviool
Elisabeth Blom Clemens-Maria Nuszbaumer
Bobbie Blommestijn* Annette Geiger
Elma Dekker Stephan Sieben
Elise van Es cello
alten Jan Freiheit
Marleene Goldstein Barbara Kernig
Dorien Lievers contrabas
Åsa Olsson Michael Neuhaus
Tobias Segura Peralta luit
Eline Welle Rosario Conte
tenoren fluit
Stefan Berghammer Laure Mourot
Alberto ter Doest Andrea Theinert
William Knight hobo
Harry van Berne Xenia Löffler
Endrik Üksvärav Michael Bosch
bassen Markus Müller
Kees Jan de Koning Adam Masters
Gilad Nezer fagot
Matthew Baker Stephan von Hoff
Angus McPhee hoorn
Robbert Muuse Erwin Wieringa
Miroslav Rovenský
*: Echo in nr. 39: Aria trompet
Martin Patscheider
Christian Gruber
Sebastian Kuhn
pauken
Paul Bramböck
orgel
Raphael Alpermann
3Biografieën de grote oratoria van Mozart, Händel en
PETER DIJKSTRA (dirigent) Bach werden in Duitsland zeer geroemd,
Peter Dijkstra is één van de meest voor- en onder het label BR Klassik zijn vele van
aanstaande koordirigenten van deze tijd. deze werken op cd verschenen. Zijn cd´s
Hij studeerde koordirectie, orkestdirectie werden meermaals met prijzen bekroond,
en solozang aan de conservatoria van Den en in 2014 ontving het Chor des Bayeri-
Haag, Köln en Stockholm en behaalde zijn schen Rundfunks de ECHO Klassik voor het
diploma´s summa cum laude met onder- Beste Ensemble. Recentelijk ontving zijn
scheiding. Met de toekenning van de Kers- Pärt-portret met het Chor des Bayerischen
jes-van de Groenekanbeurs voor jonge or- Rundfunks onder het BR-Klassik-label een
kestdirigenten in 2002 en het winnen van 10 in Luister, en in 2015 werd ditzelfde
de eerste prijs van de Eric Ericson Award ensemble gelauwerd met de Bayerischer
2003 in Stockholm werd zijn internationale Staatspreis für Musik. Zijn cd met a cap-
carrière in gang gezet. pella-koorwerken van Johannes Brahms,
opgenomen met het Zweeds Radiokoor,
Van 2005 tot 2016 was Peter Dijkstra ar- werd in 2015 met een Edison Klassiek on-
tistiek leider van het Chor des Bayerischen derscheiden.
Rundfunks, en onder zijn leiding ontwik-
kelde dit ensemble zich tot een interna- Ook bij gerenommeerde orkesten is Dijk-
tionaal gewaardeerd en veelzijdig vocaal stra een graag geziene gast. Hij werd als
ensemble. Van 2007 tot 2018 was Dijk- gastdirigent uitgenodigd bij o.a. het Symp-
stra aangesteld als chef-dirigent van het honieorchester des Bayerischen Rund-
Zweeds Radiokoor, en trad daarmee in de funks, het Münchener Kammerorchester,
voetsporen van de legendarische Eric Er- Scottish Chamber Orchestra, Deutsche
icson. In 2019 werd hij door dit gerenom- Symphonieorchester Berlin, het Swedish
meerde koor benoemd tot ere-dirigent. Na Radio Orchestra, het Japan Philharmonic
een lange periode als eerste gastdirigent Orchestra en in Nederland bij o.a. het Rot-
werd Dijkstra in september 2015 chef-di- terdams Philharmonisch Orkest, het Noord
rigent van het Nederlands Kamerkoor en Nederlands Orkest, het Radio Filharmo-
in 2018 werd Dijkstra benoemd tot eerste nisch Orkest en het Residentie Orkest.
gastdirigent van het Groot Omroepkoor. Een speciaal oogmerk richt Dijkstra op het
werken met barokorkesten als Concerto
Naast zijn werk bij deze ensembles is hij Köln, Akademie fur Alte Musik Berlin en
een graag geziene gast bij vele gerenom- B‘ROCK.
meerde professionele koren in Europa,
zoals het RIAS Kammerchor Berlijn, SWR Dijkstra zet zich speciaal in voor de ver-
Vokalensemble, BBC Singers, het Nors- binding tussen de professionele muziek-
ke Solist Kor, het Estonian Philharmonic praktijk en de amateurwereld. Hij werkt
Chamber Choir en Collegium Vocale Gent. graag met amateurensembles, en is ar-
Hij wordt alom gezien als een specia- tistiek leider van vocaal ensemble MUSA.
list op het gebied van vocale muziek, en Daarnaast engageert hij zich voor de jonge
voelt zich thuis in een breed spectrum generatie dirigenten en geeft regelmatig
aan muziekstijlen. Zijn interpretaties van masterclasses, o.a. bij het Dirigentenfo-
4rum des Deutschen Musikrates, de Lund Oude Muziek Utrecht en het Bachfest Leip-
International Conductingmasterclass en zig.
het Dirigentenforum des Chores des Baye-
rischen Rundfunks. In 2016 werd Dijkstra Hannah’s repertoire rijkt van de renaissan-
aangesteld als Professor voor Koordirectie ce en de barok met werken van Monte-
aan de Hochschule für Musik in Köln. verdi en Gesualdo, verscheidene werken
van Bach, Buxtehude, Purcell en Händel
Peter Dijkstra is erelid van de Royal Swed- zoals Dido and Aeneas, The Fairy Queen,
ish Academy of Music. In 2013 werd hem Jephtha, Israel in Egypt en Joshua tot aan
het Gouden Viooltje toegekend, een prijs de klassieke periode met werken als Hay-
voor internationaal gerenommeerde musici dns Schöpfung en Die Jahreszeiten, de Mis
uit Noord-Nederland, en in 2014 won hij in C klein en het Requiem van W.A. Mozart,
de Eugen Jochum prijs. Mendelssohns Paulus en Schumanns Das
Paradies und die Peri.
Solisten
HANNAH MORRISON (sopraan) Naast haar optredens in concerten is ze
De IJslands-Schotse sopraan Hannah een gepassioneerd vertolker van het lied
Morrison studeerde zang en piano aan het en van madrigalen.
Conservatorium in Maastricht, vervolgde
haar opleiding aan de Hochschule für Mu- MAARTEN ENGELTJES (countertenor)
sik in Keulen en haalde haar Masterdiplo- De Nederlandse countertenor Maarten
ma Uitvoerend Musicus aan de Guildhall Engeltjes zingt zowel barok als eigentijds
School of Music and Drama in Londen. repertoire. Hij werkt regelmatig samen met
Ton Koopman en het Amsterdam Baroque
Haar concerten brachten haar door heel Orchestra & Choir evenals met Peter Dijk-
Europa, naar Noord-Amerika en Japan. stra en het Nederlands Kamerkoor.
Ze heeft opgetreden onder de leiding van
Sir John Eliot Gardiner, Masaaki Suzuki, Zijn eigentijdse optredens omvatten de
Philippe Herreweghe, Paul Agnew, Herbert wereldpremière van Lera Auerbachs Dresd-
Blomstedt, Václav Luks en Peter Dijkstra. ner Requiem met de Staatskapelle Dresden
onder leiding van Vladimir Jurowski, Gavin
Met ensembles, orkesten en koren als het Bryars’ The War in Heaven in het Muziek-
Gewandhausorchester Leipzig, Boston gebouw aan ‘t IJ en de rol van Adschib
Symphony Orchestra, English Baroque in Hans Werner Henze’s L’Upupa und der
Soloists, Bach Collegium Japan, Collegium Triumph der Sohnesliebe dat deel uit-
Vocale Gent, Ricercar Consort, B’ Rock, maakte van de NTR Zaterdagmatinee in het
Akademie für Alte Musik en Tafelmusik Amsterdamse Concertgebouw, gedirigeerd
Baroque Orchestra heeft ze gezongen in door Markus Stenz.
beroemde concertzalen als de Paris Phil-
harmonie, de Royal Albert Hall in Londen, Opmerkelijke concerten waren de Hohe
de Wigmore Hall, de Musikverein in Wenen, Messe van Bach met de Akademie für
de NHK Tokyo en op grote festivals als Alte Musik Berlin onder leiding van Da-
het Tanglewood Festival (VS), het Festival niel Reuss, Pergolesi’s Stabat Mater met
5Concerto Köln, en een Europees tournee David in Händels Saul met Israel Camerata
samen met B’Rock Orchestra met Vivaldi’s onder leiding van Avner Biron, en de titel-
Nisi Dominus en Hasse’s Salve Regina. rol in Händels Solomon met het Scottish
Engeltjes soleerde in Händels Messiah in Chamber Orchestra onder leiding van
Rome met het Orchestra of the Accade- Peter Dijkstra. Daarnaast zingt Engeltjes
mia Nazionale di Santa Cecilia, in Bachs regelmatig Bach, Vivaldi en Monteverdi,
Johannes-Passion met de Münchener begeleid door zijn eigen ensemble, PRJCT
Philharmoniker en eveneens met het Ton- Amsterdam.
halle-Orchester Zürich, in Bachs Magnificat
met het Bergen Philharmonic Orchestra TOPI LEHTIPUU (Evangelist, tenor)
onder leiding van Juanjo Mena, en hij gaf Topi Lehtipuu geniet de reputatie één van
een recital van opera aria’s van Händel met Finlands meest veelzijdige artiesten te
het Nederlands Kamerorkest in het Amster- zijn. Hij zingt repertoire in het hele spec-
damse Concertgebouw. trum van oude muziek tot contemporaine
stukken. Recente hoogtepunten waren zijn
Maarten Engeltjes vertolkte verschillende goed ontvangen interpretaties van de rol
rollen in Händel opera’s, waaronder Berta- van het Monster in Frankenstein, een nieu-
rido (Rodelinda) tijdens het Via Stellæ Fes- we opera van mark Gray, een opdracht-
tival in Santiago de Compostela, Tolomeo compositie van La Monnaie/De Munt, en
(Giulio Cesare) met Capella Cracoviensis, het opzetten van het multi-disciplinaire
Ottone (Agrippina) met Combattimento Monteverdi-project Third Practice met de
Consort Amsterdam, Mago Christiano bekende dansgroep Tero Saarinen Com-
(Rinaldo) in de Opéra de Lausanne, en pany.
Polinesso (Ariodante) onder leiding van
Federico Maria Sardelli tijdens het Festival Hoogtepunten van dit seizoen vormen de
de l’Opéra Baroque van Beaune. Hij trad rol van heks in Hänsel und Gretel en The
op als Meraspe (Cavalli’s Artemisia) samen Messiah met het Melbourne Symphony
met La Venexiana, als Creonte (Steffani’s Orchestra, Brittens Spring Symphony met
Niobe, regina di Tebe) met het Boston Ear- het Tokyo Metropolitan Symphony Or-
ly Music Festival Orchestra, als Cherubino chestra en zijn terugkeer naar Salzburg
(Le nozze di Figaro) in het Tokyo Metro- om de Vesperae Solemnes de Confesso-
politan Theatre met NHK Orchestra onder re Vesperae Solemnes de Confessore te
leiding van Michiyoshi Inouem, als L’huma- zingen tijdens Salzburg Mozartwoche.
na fragilità en als Pisandro (Monteverdi’s Il
ritorno d’Ulisse) met Le Concert d’Astrée In het Salzburg Festival 2016 zong Topi
onder leiding van Emmanuelle Haïm, en de rol van de ‘Stotterende Profeet’ in de
als de Engel in de wereldpremière van Rob wereldpremière van Eötvös’ Oratorium Bal-
Zuidam’s opera, Adam in Ballingschap, bij bulum met het Vienna Philharmonic Orches-
de Nederlandse Nationale Opera. tra gedirigeerd door Daniel Harding, met
daaropvolgend optredens door heel Europa
Hoogtepunten dit seizoen zijn de Johan- en in Australië. Daarvóór zong hij o.a. in
nes-Passion met Ton Koopman en Amster- Glücks Iphigénie en Tauride (Pylade) in het
dam Baroque Orchestra & Choir, de rol van Salzburg Whitsun Festival en in semi-ge-
6ënsceneerde uitvoeringen van Bach’s Mat- Dirigenten waarmee Matthias Winckhler
thäus Passion met Peter Sellars, Sir Simon heeft gewerkt, zijn o.a. Giovanni Antonini,
Rattle en het Berlin Philharmonic. Karl-Friedrich Beringer, Fabio Bonizzoni,
Hans Graf, Jordi Savall, Masaaki Suzuki, en
Topi wordt geregeld gevraagd om nieu- Jos van Veldhoven. Hij gaf concerten met
we werken uit te voeren van componisten orkesten en ensembles als de Akademie für
als Peter Eötvös, Nico Muhly, vermaard Alte Musik Berlin, het Vienna Philharmonic,
Fins componist Jukka Tiensuu wier de Salzburg Camerata, het Salzburg Mo-
werk Mora voor Topi geschreven is en opge- zarteum Orkest, het Dresden Philharmonic,
nomen in 2017, en Britt Deans From Melo- het Hamburg State Philharmonic Orches-
dious Lay met Zürichs Tonhalle Orkest. tra, the Nederlandse Bachvereniging, Bach
Collegium Japan, en het Oslo Philharmonic.
Topi heeft daarnaast een carrière als artis- Ook trad hij op op beroemde festivals als
tiek adviseur en curator. Van 2015 tot 2018 het Salzburg Festival, het Kissingen Summer
was hij directeur van het Helsinki Festival Festival, het Leipzig Bachfest, de Thuringian
en artistiek leider van zowel het Turku Music Bach Weeks en de Salzburg Mozart Week.
Festival (2010-2015) en de Joroinen Music
Days, een kamermuziekfestival in Oost-Fin- Van 2015 tot 2018 was hij lid van het vaste
land. solistenensemble van de Hannover State
Opera, waar hij de rollen zong van Graaf
MATTHIAS WINCKHLER (bas) Almaviva (Le Nozze di Figaro), Papageno
Bas-bariton Matthias Winckhler (München, (Die Zauberflöte), Albert (Werther), Belcore
1990) begon zijn muzikale onderwijs bij de (L’elisir d’amore), en Tom (in Henze’s Die
Bavarian Vocal Academy en vervolgde zijn englische Katze).
studies aan de Salzburg Mozarteum Univer-
siteit in de klas van Andreas Macco en de Ook het Lied behoort tot Winckhlers krach-
Liedklas van Wolfgang Holzmair. Hij deed ten als artiest en hij geeft regelmatig recitals.
mee aan diverse masterclasses en ontving In hedendaagse muziek heeft hij samenge-
beurzen van de Walter & Charlotte Hamel werkt met componisten als Nikolaus Brass,
Foundation en de Walter Kaminsky Founda- Friedrich Cerha, Manfred Trojahn en Gerhard
tion. Wimberger, waarin hij ook een aantal wereld-
premières heeft gezongen.
In 2017 ontving hij de Trude Eipperle Rie-
ger Advancement Prize. In 2014 won hij HET NEDERLANDS KAMERKOOR
de Eerste Prijs in de Salzburg International Het Nederlands Kamerkoor behoort ruim
Mozart Competition en de Mozarteum Foun- 80 jaar tot de wereldtop. Het staat vanaf
dation Special Prize. Tevens is hij laureaat het prille begin bekend om zijn avontuurlij-
van de International Johann Sebastian Bach ke en vernieuwende koers: met het uitzet-
Competition in Leipzig in 2012, de National ten van opdrachten aan grote componisten
Junior Voice Competition in Berlijn in 2010, en jong talent, met de ontwikkeling van
en de Schubert Lied Duo Competition in nieuwe vormen, en met spannende sa-
Dortmund in 2014. menwerkingen. Het leidt tot concerten die
ontroeren én prikkelen.
7Het Nederlands Kamerkoor wordt geroemd succesvolle geschiedenis. Akamus is een
door tot critici in binnen- en buitenland: welkome gast in concertzalen over de hele
“Het Nederlands Kamerkoor blijkt voor de wereld, met tours naar verre oorden als de
koormuziek wat het Concertgebouworkest VS en Azië.
is voor de orkestmuziek: een toonaange-
vend topensemble”, aldus de Volkskrant Akamus heeft zichzelf gevestigd als één
(2016). In december 2017 ontving het van de hoekstenen van het culturele leven
Nederlands Kamerkoor de klassieke mu- in Berlijn: het ensemble heeft al ruim 30
ziekprijs van de VSCD, De Ovatie, voor het jaar een eigen concertserie in Konzerthaus
concertprogramma Via Crucis onder lei- Berlin en werkt sinds 1994 regelmatig
ding van Reinbert de Leeuw. samen met de Staatsoper Berlin. Daarnaast
heeft Akamus een eigen concertserie in
Educatie en participatie maken onlosmake- het Prinzregententheater in München sinds
lijk deel uit van de missie van het koor. Het 2012.
Nederlands Kamerkoor verzorgt workshops
en ‘adopteert’ koren als voorprogramma Akamus treedt op met verschillende be-
van zijn eigen concerten. Getalenteerde, zettingen en repertoire, van kamermuziek
jonge zangers krijgen in het talentont- tot symfonische werken. Hoewel Akamus
wikkelingstraject NKK NXT een kans te ook veel samenwerkt met gastdirigenten,
experimenteren met nieuwe vormen van zijn op de bok regelmatig de drie concert-
koormuziek. meesters Bernhard Forck, Georg Kallweit
en Stephan Mai te vinden.
Sinds 2015 is Peter Dijkstra chef-dirigent
van het koor. Hij is een van de meest ge- Het ensemble heeft een uitzonderlijk nau-
vraagde koordirigenten ter wereld en staat we en langdurige samenwerking met René
keer op keer garant voor sprankelende Jacobs. Hun gezamenlijke passie voor het
uitvoeringen. Zijn voorgangers waren Hans verkennen van nieuwe wegen heeft geleid
van de Hombergh, Kerry Woodward, Uwe tot de herontdekking van vele opera’s en
Gronostay, Tõnu Kaljuste, Stephen Layton oratoria, die positieve kritieken oogstten.
en Risto Joost. Het koor werd opgericht Hun opnames van Mozarts Die Entführing
door Felix de Nobel, die tot 1972 de eerste aus dem Serail en Bachs Matthäus- en
chef-dirigent was. Johannes Passion ontvingen verscheidene
prijzen en hun producties in Theater an der
Sinds 2015 is het Nederlands Kamerkoor Wien in Wenen worden geroemd door de
gevestigd in Utrecht. internationale pers.
AKADEMIE FÜR ALTE MUSIK BERLIN Akamus heeft recent enkele cd’s uitge-
De Akademie für Alte Musik Berlin (Aka- bracht met onder andere Bach’s vioolcon-
mus) is opgericht in 1982 in Berlijn. cert met Isabelle Faust, Concerti Grossi van
Sinds het begin is het één van de meest Händel,Bruckners Requiem in D en Haydns’
toonaangevende kamerorkesten ter wereld Missa Cellensis samen met het RIAS Kam-
geweest op authentieke instrumenten en merchor.
kan het terugkijken op een ongehoord
8Daarnaast heeft Akamus een succesvolle
samenwerking met het RIAS-Kammerchor,
waarmee verscheidene prijswinnende op-
names zijn gemaakt. Ook werkt Akamus
samen met het Chor des Bayerischen
Rundfunks. Reguliere gasten zijn gerenom-
meerde solisten als Isabelle Faust, Andreas
Staier, Alexander Melnikov, Anna Prohaska,
Werner Güra, Michael Volle and Bejun Me-
hta.
Samen met de Sasha Waltz&Guests dance
company heeft Akamus succesvolle pro-
ducties ontwikkeld als Dido & Aeneas en
Medea.
Akamus heeft meer dan een miljoen cd’s
verkocht en haar opnames hebben alle
belangrijke prijzen voor klassieke cd’s ge-
wonnen, zoals de Grammy, Diapason d‘Or,
Cannes Classical, Gramophone, Edison,
MIDEM Classical, Choc de l‘année en de
Jahrespreis der Deutschen Schallplattenk-
ritik. In 2006 ontving Akamus de Telemann
prize of Magdeburg en in 2014 zowel de
Bach Medal als de Echo Klassik.
De meest recente cd-producties van
Akamus behelzen Bachs Dialogue Cantatas
met Sophie Karthäuser and Michael Volle,
Bruckners Missa solemnis met het RIAS
Kammerchor onder leiding van Łukasz
Borowicz, Cantata, een nieuwe opname
met Bejun Mehta, en Mozart’s Mis in C
klein met het het Chor des Bayerischen
Rundfunks onder leiding van Howard Ar-
man.
9PROGRAMMATOELICHTING aan componeren, lesgeven, zijn kerkbaan
Bachs Weihnachts-Oratorium is de idea- en het leiden van het veredelde studen-
le manier om kerst feestelijk in te luiden. tenorkest dat hij de laatste jaren onder zijn
Volgens traditie werken het Nederlands hoede heeft. In zijn hoofd galmen nog de
Kamerkoor en chef-dirigent Peter Dijkstra klanken na van de gelegenheidscantates
ieder jaar samen met een ander topensem- die hij vorig jaar schreef voor Saksische
ble en solisten van wereldformaat. Dit jaar vorsten. Zoals wel vaker overweegt hij dit
werkt het Nederlands Kamerkoor samen materiaal te recyclen: het scheelt tijd én
met het baanbrekende Praagse barok- meer mensen kunnen nu genieten van de
gezelschap Collegium 1704. En uiteraard fraaie klanken. De feestelijke ‘cantates’, zo
klinkt bij het Nederlands Kamerkoor, zoals stelt hij zich voor, vormen samen met een
altijd, het complete Weihnachts-Oratori- eerder geschreven kerkcantate de pijlers
um: van de feestelijke cantate voor Eerste van het nieuwe oratorium. De evangelie-
Kerstdag tot die voor Driekoningen. Een teksten uit Mattheus en Lucas die op de
mooiere manier om de feestdagen in te betreffende feestdagen vanaf de kansel
gaan is er haast niet. klinken moeten in recitatieven worden
verwerkt. Er moet een tekstschrijver ge-
J.S. BACH: WEIHNACHTS-ORATORIUM vonden worden; misschien kan hij weer
We schrijven Leipzig, najaar 1734. De aankloppen bij Picander, wiens piëtisti-
director musicus van de stad, Johann Se- sche poëzie hij al veel vaker verklankte.
bastian Bach, zit achter zijn schrijftafel met Bladerend door zijn oude manuscripten
muzikale plannen voor de komende kerst- vermoedt de Thomaskantor dat het moet
periode. Hij zet zijn pruik af en neemt een lukken: een verjaardagscantate voor een
slok uit een pul bier. Zes cantates moet hij wereldlijk vorst kan toch zonder al te veel
laten horen, zo rekent hij, tijdens de ere- problemen worden omgeschreven voor de
diensten van Eerste Kerstdag tot en met 6 verjaardag van de goddelijke koning? Uit
januari, het feest van Epifanie. Zes werken, de losse pols schrijft hij alvast een har-
bedenkt hij, die op zichzelf kunnen staan monisatie van het kerstkoraal Vom Himmel
maar ook een logisch verband moeten hoch. De ideeën blijven komen: de melo-
krijgen en zo samen een oratorium kunnen die van het passiekoraal O Haupt voll Blut
vormen. De ingrediënten ziet hij ook voor und Wunden moet erin, om de verbinding
zich, omdat hij die al eerder in zijn passie- met het lijden van Christus te leggen. De
stukken beproefde: het evangelieverhaal tederheid van het kerstverhaal moet een
als rode draad en daarom heen koorstuk- plaats krijgen, de jubel van de engelen,
ken die de stemming en affecten groots de verwondering en de aanbidding van de
onderstrepen, aria’s met beschouwende herders…
teksten, hier en daar een reflectief arioso
én de bij de kerkgangers bekende lutherse Eenheid
koralen. Het is niet ondenkbaar dat het ongeveer
zo ging, een kleine 300 jaar geleden, toen
Recycling Bach zich aan zijn Oratorium Nativitatis
De deadline nadert en dat kan een pro- Tempori Christi zette. Dat hij de zes losse
bleem worden. Bach heeft zijn handen vol cantates als een geheel beschouwde, blijkt
10uit de tekstboekjes die hij voor de kerk- ihr Pauken, waarin overigens de pauken-
gangers laat drukken. Een fraaie eenheid slagen nog beter passen. Hoe subtiel en
vormen de drie eerste cantates (voor de handig Bach tekst en muziek laat samen-
eerste drie kerstdagen) waarvan nummer 1 gaan is onder meer goed te zien in de aria
en 3 in dezelfde toonsoort, D groot, staan Bereite dich Zion. In de oorspronkelijke
en zijn ingekleurd met de bijbehorende wereldlijke cantate gaat deze aria over de
feestelijke trompetten en pauken. Cantate vertoornde Griekse godenzoon Hercules;
1 en 2 worden verbonden door het koraal in de nieuwe versie is de toon, in overeen-
‘Vom Himmel hoch’. Min of meer apart stemming met de adventstekst, mild en
staat cantate 4 (voor Nieuwjaar) waarin ‘zärtlich’. In de wereldlijke cantate spelen
twee hoorns aanschuiven. In cantate 5 twee violen unisono en staccato; in het
ontbreken net als in nummer 2 de koper- Weihnachts-Oratorium verandert Bach de
blazers. Qua toonsoort (A groot) sluit dit frasering: de tonen klinken minder bits, en
deel aan bij cantate 6 , die (afgezien van een van de violen wordt door de oboe d’a-
het ontbreken van de fluitpartijen) dezelfde more vervangen. Ook in andere aria’s past
toonsoort en instrumentale bezetting heeft Bach af en toe de instrumentatie aan en
als 1 en 3. Het slotkoraal van nummer 6 zet hij de oudere werken in een toonsoort
krijgt dezelfde als het openingskoraal van die beter in het tonale plan passen.
nummer 1.
Siciliano
Tekst Bach schrijft voor het Weihnachts-Ora-
Volgens plan verwerkt Bach in zijn Weih- torium niet alleen nieuwe recitatieven en
nachts-Oratorium de kort ervoor geschre- geraffineerd geharmoniseerde koralen.
ven drammi per musiche (BWV 213-214), Ook nieuwe delen krijgen een plek. Tot de
waarvan hij koren en aria’s verdeelt over hoogtepunten behoren de wondermooie
de verschillende cantates, ander oud ma- inleiding tot de tweede cantate, waarin de
teriaal en een recente kerkcantate (die als herders (blazers) en de engelen (strijkers)
nummer 6 een plaats krijgt). Ze zijn door in een Italiaanse siciliano een prachtige
een onbekend gebleven dichter van nieu- dialoog aangaan én de aria Schliesse mein
we teksten voorzien, die vaak wonderwel Herze voor de alt (in het Weihnachts-Ora-
passen in de nieuwe context. Er is wel ge- torium de stem van Maria). Door al dit
suggereerd dat Bach bij het schrijven van nieuwe materiaal moeiteloos te verbinden
de wereldlijke cantates al bedacht moet met het oude voegt de 49-jarige Bach een
hebben dat ze in het oratorium een plaats nieuw meesterwerk toe aan zijn oeuvre.
zouden krijgen. Met dit hergebruik onder-
streept Bach de stelling van de 18de-eeuw- Dirk Luijmes
se theoloog Gottfried Ephraim Scheibel:
“Er is wat het beroeren van de emoties
betreft geen verschil tussen religieuze en
wereldlijke muziek.” Het vreugdevolle af-
fect van bijvoorbeeld het openingskoor
Jauchzet, frohlocket!, is hetzelfde als dat
van de oorspronkelijke cantatedeel Tönet
11Weihnachts-Oratorium
Cantate I: Jauchzet, frohlocket! Auf, preiset die Tage
1. KOOR
Jauchzet, frohlocket, auf, preiset die Tage, Juich en jubel, prijs de dagen,
rühmet, was heute der Höchste getan! roem wat de Allerhoogste heden heeft gedaan!
Lasset das Zagen, verbannet die Klage, Houd op met aarzelen, verban het klagen,
stimmet voll Jauchzen und Fröhlichkeit an! hef een vrolijk gejuich aan!
Dienet dem Höchsten mit herrlichen Chören, Dien de Allerhoogste met prachtige koren,
laßt uns den Namen des Herrschers verehren! laten wij de naam van de Heerser vereren!|
2. RECITATIEF (Evangelist)
Es begab sich aber zu der Zeit, Het geschiedde in die dagen
daß ein Gebot von dem Kaiser Augusto ausging, dat er een bevel uitging van keizer Augustus,
daß alle Welt geschätzet würde. dat iedereen moest worden ingeschreven.
Und jedermann ging, daß er sich schätzen ließe, En iedereen ging op reis om zich te laten
ein jeglicher in seine Stadt. inschrijven, ieder naar zijn eigen stad.
Da machte sich auch auf Joseph aus Galiläa, Ook ging op weg Jozef uit Galilea,
aus der Stadt Nazareth, uit de stad Nazareth,
in das jüdische Land zur Stadt David, naar Judea naar de stad van David
die da heißet Bethlehem; darum, die Bethlehem heet, omdat
daß er von dem Hause und Geschlechte hij uit het huis en het geslacht van
David war: David was,
auf daß er sich schätzen ließe om zich te laten inschrijven met Maria,
mit Maria, seinem vertrauten Weibe, zijn ondertrouwde vrouw,
die war schwanger. die zwanger was.
Und als sie daselbst waren, En toen ze daar waren,
kam die Zeit, daß sie gebären sollte. kwam het moment dat ze zou baren.
3. RECITATIEF (Alt)
Nun wird mein liebster Bräutigam, Nu zal mijn liefste bruidegom,
nun wird der Held aus Davids Stamm nu zal de held uit de stam van David
zum Trost, zum Heil der Erden tot troost, tot heil van de aarde
einmal geboren werden. geboren worden.
Nun wird der Stern aus Jakob scheinen, Nu zal de ster uit Jacob schijnen,
sein Strahl bricht schon hervor. zijn stralen worden al zichtbaar.
Auf, Zion, und verlasse nun das Weinen, Komaan, Sion, houd nu op met wenen,
dein Wohl steigt hoch empor! je heil stijgt hoog op!
124. ARIA (A)
Bereite dich, Zion, mit zärtlichen Trieben, Bereid je erop voor, Sion,
den Schönsten, den Liebsten bald met tedere gevoelens,
bei dir zu sehn! dat je weldra de mooiste,
Deine Wangen müssen heut viel de liefste bij je zult zien!
schöner prangen, Je wangen moeten vandaag nog blozender zijn,
eile, den Bräutigam sehnlichst zu lieben! haast je om je bruidegom vurig lief te hebben!
5. KORAAL
Wie soll ich dich empfangen Hoe moet ik u ontvangen
und wie begegn’ ich dir? en hoe ontmoet ik u?
O aller Welt Verlangen, O, ieders verlangen,
o meiner Seelen Zier! o, sieraad van mijn ziel!
O Jesu, Jesu, setze O Jezus, Jezus, licht
mir selbst die Fackel bei, mij zelf bij met de fakkel
damit, was dich ergötze, opdat ik begrijp en weet
mir kund und wissend sei! wat u behaagt!
6. RECITATIEF (Evangelist)
Und sie gebar ihren ersten Sohn En zij baarde haar eerste zoon
und wickelte ihn in Windeln en wikkelde hem in doeken
und legte ihn in eine Krippen, en legde hem in een kribbe,
denn sie hatten sonst keinen want er was voor hen geen
Raum in der Herberge. plaats in de herberg.
7. RECITATIEF (Bas) / KORAAL (Sopranen)
Er ist auf Erden kommen arm, Hij is arm op aarde gekomen
Wer will die Liebe recht erhöhn, Wie kan genoeg de liefde prijzen
die unser Heiland vor uns hegt? die onze Heiland voor ons koestert?
daß er unser sich erbarm om zich over ons te ontfermen,
Ja, wer vermag es einzusehen, Ja, wie kan begrijpen
wie ihn der Menschen Leid bewegt? hoe het leed van de mensen hem raakt?
und in dem Himmel mache reich en ons rijk te maken in de hemel
Des Höchsten Sohn kömmt in die Welt, De zoon van de Allerhoogste komt in de wereld
weil ihm ihr Heil so wohl gefällt, omdat haar heil hem zo ter harte gaat,
und seinen lieben Engeln gleich. en gelijk te maken aan zijn lieve engelen.
So will er selbst als Mensch geboren werden. daarom wil hij zelf als mens geboren worden.
Kyrieleis! Kyrie eleis!
138. ARIA (B)
Großer Herr, o starker König, Grote Heer, o sterke Koning.
liebster Heiland, o wie wenig liefste Heiland, o, hoe weinig
achtest du der Erden Pracht! hecht u aan de pracht van de aarde!
Der die ganze Welt erhält, Hij die de hele wereld bewaart
ihre Pracht und Zier erschaffen, en haar pracht en tooi heeft geschapen,
muß in harten Krippen schlafen. moet in een harde kribbe slapen.
9. KORAAL
Ach mein herzliebes Jesulein, Ach, mijn allerliefste Jezuskind,
mach dir ein rein sanft Bettelein, maak een schoon zacht bedje
zu ruhn in meines Herzens Schrein, om in te rusten in de schrijn van mijn hart,
daß ich nimmer vergesse dein! opdat ik u nooit vergeet!
Cantate II:
Und es waren Hirten in derselben Gegend
10. SINFONIA
11. RECITATIEF (Evangelist)
Und es waren Hirten in derselben Gegend En er waren herders in die streek
auf dem Felde bei den Hürden, in het veld bij de omheide weiden,
die hüteten des Nachts ihre Herde. die waakten in de nacht over hun kudde.
Und siehe, des Herren Engel trat zu ihnen, En zie, de engel van de Heer kwam naar hen toe,
und die Klarheit des Herren leuchtet um sie, en het licht van de Heer omstraalde hen,
und sie furchten sich sehr. en zij vreesden zeer.
12. KORAAL
Brich an, o schönes Morgenlicht, Breek aan, o prachtig ochtendlicht
und laß den Himmel tagen! en laat de hemel licht worden!
Du Hirtenvolk, erschrecke nicht, O herdersvolk, schrik niet,
weil dir die Engel sagen, want de engelen vertellen je
daß dieses schwache Knäbelein dat dit zwakke knaapje
soll unser Trost und Freude sein, onze troost en onze vreugde zal zijn,
dazu den Satan zwingen dat hij bovendien de satan zal bedwingen
und letztlich Friede bringen! en ten slotte vrede zal brengen!
1413. RECITATIEF (Evangelist, S)
Und der Engel sprach zu ihnen: En de engel sprak tot hen:
(Engel, S) Fürchtet euch nicht, siehe, Vrees niet, zie,
ich verkündige euch große Freude, ik verkondig u een grote vreugde,
die allem Volke widerfahren wird. die het hele volk ten deel zal vallen.
Denn euch ist heute der Heiland geboren, Want voor jullie is heden de Heiland geboren,
welcher ist Christus, der Herr, in der Stadt David. die Christus de Heer is, in de stad van David.
14. RECITATIEF (B)
Was Gott dem Abraham verheißen, Van dat wat God aan Abraham had beloofd
das läßt er nun dem Hirtenchor erfüllt erweisen. toont hij nu de vervulling aan het herderskoor.
Ein Hirt hat alles das zuvor Een herder heeft dat alles destijds
von Gott erfahren müssen. van God moeten horen,
Und nun muß auch ein Hirt die Tat, en nu moet ook een herder dat
was er damals versprochen hat, wat hij toen heeft beloofd
zuerst erfüllet wissen. als eerste vervuld zien.
15. ARIA (Tenor)
Frohe Hirten, eilt, ach eilet, Verheugde herders, haast je, ach, haast je,
eh ihr euch zu lang verweilet, voordat jullie te lang talmen,
eilt, das holde Kind zu sehn! haast je om naar het lieflijke kind te gaan kijken.
Geht, die Freude heißt zu schön, Ga, de vreugde is te mooi,
sucht die Anmut zu gewinnen, probeer de lieflijkheid te verkrijgen,
geht und labet Herz und Sinnen! ga en laaf hart en zinnen!
16. RECITATIEF (Evangelist)
Und das habt zum Zeichen: En laat dit het teken zijn:
Ihr werdet finden das Kind jullie zullen het kind vinden in doeken
in Windeln gewickelt und in einer Krippe liegen. gewikkeld en liggend in een kribbe.
17. KORAAL
Schaut hin, dort liegt im finstern Stall, Kijk toch, daar ligt in de duistere stal
des Herrschaft gehet überall! hij die over alles heerst!
Da Speise vormals sucht ein Rind, Waar eens een rund zijn voedsel zocht,
da ruhet itzt der Jungfrau’n Kind. daar rust nu het kind van de maagd.
1518. RECITATIEF (B)
So geht denn hin, ihr Hirten, geht, Ga dan, herders, ga,
daß ihr das Wunder seht: zodat jullie het wonder zien.
Und findet ihr des Höchsten Sohn En als jullie de zoon van de Allerhoogste vinden,
in einer harten Krippe liegen, liggend in een harde kribbe,
so singet ihm bei seiner Wiegen zing dan voor hem bij zijn wieg
aus einem süßen Ton op zoete toon
und mit gesamtem Chor en met het hele koor
dies Lied zur Ruhe vor! dit slaapliedje!
19. ARIA (A)
Schlafe, mein Liebster, genieße der Ruh, Slaap, mijn liefste, geniet van je rust
wache nach diesem vor aller Gedeihen! en ontwaak daarna voor het welzijn van allen!
Labe die Brust, Verkwik je ziel,
empfinde die Lust, ervaar het genot
wo wir unser Herz erfreuen! dat ons hart verblijdt!
20. RECITATIEF (Evangelist)
Und alsobald war da bei dem Engel En plotseling was er bij de engel
die Menge der himmlischen Heerscharen, een groot hemels leger,
die lobten Gott und sprachen:« dat God loofde en sprak:
21. KOOR
Ehre sei Gott in der Höhe Ere zij God in den hoge,
und Friede auf Erden en vrede op aarde
und den Menschen ein Wohlgefallen.« en in de mensen een welbehagen.
22. RECITATIEF (B)
So recht, ihr Engel, jauchzt und singet, Goed dan, engelen, juich en zing,
daß es uns heut so schön gelinget! omdat ons heden zoiets goeds overkomt!
Auf denn! wir stimmen mit euch ein, Komaan, wij zingen met u mee,
uns kann es so wie euch erfreun. wij zijn even blij als u.
23. KORAAL
Wir singen dir in deinem Heer Wij zingen voor u in uw leger
aus aller Kraft Lob, Preis und Ehr, uit alle macht uw lof, prijs en eer,
daß du, o lang gewünschter Gast, omdat u, o gast naar wie wij zo hebben
dich nunmehr eingestellet hast. verlangd, nu gekomen bent.
16Cantate III:
Herrscher des Himmels, erhöre das Lallen
24. KOOR
Herrscher des Himmels, erhöre das Lallen, Heerser van de hemel, luister naar ons gestamel,
laß dir die matten Gesänge gefallen, geniet van onze zwakke liederen
wenn dich dein Zion mit Psalmen erhöht! wanneer uw Sion u met psalmen prijst!
Höre der Herzen frohlockendes Preisen, Hoor de jubelende lofzangen van ons hart
wenn wir dir itzo die Ehrfurcht erweisen, wanneer wij u nu eerbied betonen
weil unsre Wohlfahrt befestiget steht! omdat wij zeker kunnen zijn van ons heil.
25. RECITATIEF (Evangelist)
Und da die Engel von ihnen gen Himmel fuhren, En toen de engelen weer naar de hemel voeren,
sprachen die Hirten untereinander:« zeiden de herders tegen elkaar:
26. KOOR
Lasset uns nun gehen gen Bethlehem Laten wij nu naar Bethlehem gaan
und die Geschichte sehen, die da geschehen ist, om te zien wat er is gebeurd
die uns der Herr kundgetan hat. en wat de Heer ons heeft verkondigd.
27. RECITATIEF
Er hat sein Volk getröst’, Hij heeft zijn volk getroost,
er hat sein Israel erlöst, hij heeft zijn Israel verlost,
die Hülf aus Zion hergesendet de hulp vanuit Sion gezonden
und unser Leid geendet. en een einde gemaakt aan ons lijden.
Seht, Hirten, dies hat er getan; Zie, herders, dat heeft hij gedaan,
geht, dieses trefft ihr an! ga, dat treffen jullie aan.
28. KORAAL
Dies hat er alles uns getan, Dit heeft hij allemaal voor ons gedaan
sein groß Lieb zu zeigen an; om zijn grote liefde te tonen;
des freu sich alle Christenheit laat de hele christenheid zich daarover verheugen
und dank ihm des in Ewigkeit. en hem ervoor bedanken in eeuwigheid.
Kyrieleis! Kyrie eleis!
29. ARIA (Duet) (S, B)
Herr, dein Mitleid, dein Erbarmen Heer, uw medelijden, uw ontferming
tröstet uns und macht uns frei. troost ons en maakt ons vrij.
Deine holde Gunst und Liebe, Uw liefhebbende genade en liefde,
deine wundersamen Triebe uw wonderbaarlijke gevoelens
machen deine Vatertreu maken uw vadertrouw
wieder neu. weer nieuw.
1730. RECITATIEF (Evangelist)
Und sie kamen eilend und funden beide, En zij gingen haastig en vonden hen beiden,
Mariam und Joseph, Maria en Jozef,
dazu das Kind in der Krippe liegen. en ook het kind, liggend in de kribbe.
Da sie es aber gesehen hatten, En toen ze het hadden gezien,
breiteten sie das Wort aus, vertelden zij overal
welches zu ihnen von diesem Kind gesaget war. wat er over dat kind tot hen gezegd was.
Und alle, vor die es kam, En iedereen die het hoorde
wunderten sich der Rede, verwonderde zich over het verhaal
die ihnen die Hirten gesaget hatten. dat de herders hun hadden verteld
Maria aber behielt alle diese Worte En Maria bewaarde al die woorden
und bewegte sie in ihrem Herzen.« en overwoog ze in haar hart.
31. ARIA (A)
Schließe, mein Herze, dies selige Wunder Mijn hart, berg dit gezegende wonder
fest in deinem Glauben ein! stevig op in je geloof!
Lasse dies Wunder, die göttlichen Werke Laat dat wonder, dat werk van God
immer zur Stärke deines schwachen Glaubens altijd kracht geven aan je zwakke geloof!
sein!
32. RECITATIEF (A)
Ja, ja, mein Herz soll es bewahren, Ja, ja, mijn hart zal bewaren
was es an dieser holden Zeit wat het in deze heerlijke tijd
zu seiner Seligkeit tot zijn zaligheid
für sicheren Beweis erfahren. als een betrouwbaar bewijs heeft ervaren.
33. KORAAL
Ich will dich mit Fleiß bewahren, Ik zal u ijverig bewaren,
ich will dir ik wil hier
leben hier, voor u leven,
dir will ich abfahren, naar u wil ik vertrekken,
mit dir will ich endlich schweben met u wil ik ten slotte zweven
voller Freud vol vreugde
ohne Zeit tijdloos
dort im andern Leben. daarginds in het andere leven.
34. RECITATIEF (Evangelist)
Und die Hirten kehrten wieder um, En de herders keerden terug,
preiseten und lobten Gott um alles, prezen en loofden God om alles
das sie gesehen und gehöret hatten, wat ze hadden gezien en gehoord,
wie denn zu ihnen gesaget war.« zoals het hun gezegd was.
1835. KORAAL
Seid froh dieweil, Wees verheugd omdat
daß euer Heil jullie heil hier is geboren
ist hie ein Gott und auch ein Mensch geboren, als God en ook als mens,
der, welcher ist hij die de Heer
der Herr und Christ en de Christus is,
in Davids Stadt, von vielen auserkoren. in Davids stad, uit vele verkozen.
(Herhaling nr. 24, Koor)
Cantate IV:
Fallt mit Danken, fallt mit Loben
36. KOOR
Fallt mit Danken, fallt mit Loben Val neer met dank, val neer met lof
vor des Höchsten Gnadenthron! voor de genadetroon van de Allerhoogste!
Gottes Sohn will der Erden Gods zoon wil de Heiland
Heiland und Erlöser werden, en de Verlosser van de aarde worden,
Gottes Sohn Gods zoon
dämpft der Feinde Wut und Toben. beteugelt de woede en het geraas van de vijanden.
37. RECITATIEF (Evangelist)
Und da acht Tage um waren, En toen er acht dagen waren verstreken
daß das Kind beschnitten würde, en het kind besneden zou worden,
da ward sein Name genennet Jesus, kreeg hij als naam Jezus, de naam die genoemd
welcher genennet war von dem Engel, was door de engel voordat hij was ontvangen
ehe denn er im Mutterleibe empfangen ward. in de schoot van zijn moeder.
38. RECITATIEF (B) / KORAAL (S)
Immanuel, o süßes Wort! Immanuel, o dierbaar woord!
Mein Jesus heißt mein Hort, Mijn Jezus betekent mijn toeverlaat,
mein Jesus heißt mein Leben. mijn Jezus betekent mijn leven,
Mein Jesus hat sich mir ergeben, mijn Jezus heeft zich aan mij gegeven,
mein Jesus soll mir immerfort mijn Jezus zal mij voortdurend
vor meinen Augen schweben. voor ogen zweven.
Mein Jesus heißet meine Lust, Mijn Jezus betekent mijn lust,
mein Jesus labet Herz und Brust. mijn Jezus laaft hart en ziel.
Jesu, du mein liebstes Leben, Jezus, o mijn liefste leven,
meiner Seelen Bräutigam, bruidegom van mijn ziel,
Komm! Ich will dich mit Lust umfassen, Kom, ik wil u hartstochtelijk omhelzen,
mein Herze soll dich nimmer lassen, mijn hart zal u nooit loslaten,
der du dich vor mich gegeben die zichzelf voor mij hebt gegeven,
an des bittern Kreuzes Stamm! aan de stam van het bittere kruis!
19ach! So nimm mich zu dir! ach, neem mij tot u!
Auch in dem Sterben sollst du mir Ook in het sterven zult u voor mij
das Allerliebste sein; zijn wat ik het meeste liefheb;
in Not, Gefahr und Ungemach in nood, gevaar en tegenspoed
seh ich dir sehnlichst nach. kijk ik verlangend naar u,
Was jagte mir zuletzt der Tod für Grauen ein? hoe zou de dood mij op het eind angst kunnen
Mein Jesus! Wenn ich sterbe, aanjagen? Mijn Jezus, als ik sterf,
so weiß ich, daß ich nicht verderbe. dan weet ik dat ik niet verloren ga.
Dein Name steht in mir geschrieben, Uw naam staat in mij geschreven,
der hat des Todes Furcht vertrieben. die heeft de angst voor de dood verdreven.
39. ARIA (S)
Flößt, mein Heiland, flößt dein Namen Uw naam, mijn Heiland,
auch den allerkleinsten Samen boezemt die ook maar
jenes strengen Schreckens ein? een greintje angst in?
Nein, du sagst ja selber nein, Nee, u zegt immers zelf nee.
(Nein!) (Nee!)
Sollt ich nun das Sterben scheuen? Moet ik het sterven nu vrezen?
Nein, dein süßes Wort ist da! Nee, uw dierbare woord is daar!
Oder sollt ich mich erfreuen? Of moet ik verheugd zijn?
Ja, du Heiland sprichst selbst ja, (Ja!) Ja, mijn Heiland, u zegt zelf ja. (Ja!)
40. RECITATIEF (B) / KORAAL (S)
Wohlan, dein Name soll allein Komaan, alleen uw naam
in meinem Herzen sein! moet in mijn hart zijn!
Jesu, meine Freud und Wonne, Jezus, mijn vreugde en mijn zaligheid,
meine Hoffnung, Schatz und Teil, mijn hoop, mijn schat en mijn deel,
So will ich dich entzücket nennen, Zo wil ik u noemen in mijn verrukking
wenn Brust und Herz zu dir vor Liebe brennen. wanneer hart en ziel branden van liefde voor u.
mein Erlösung, Schmuck und Heil, mijn verlossing, sieraad en heil,
Hirt und König, Licht und Sonne, herder en koning, licht en zon,
Doch, Liebster, sage mir: Maar, liefste Jezus, zeg mij:
Wie rühm ich dich, wie dank ich dir? Hoe moet ik u roemen, hoe moet ik u danken?
ach! wie soll ich würdiglich, ach, hoe moet ik u waardig
mein Herr Jesu, preisen dich? prijzen, mijn Heer Jezus?
41. ARIA (T)
Ich will nur dir zu Ehren leben, Ik wil alleen tot uw eer leven,
mein Heiland, gib mir Kraft und Mut, mijn Heiland, geef mij kracht en moed
daß es mein Herz recht eifrig tut! opdat mijn hart dat heel ijverig doet!
Stärke mich, Geef mij de kracht
deine Gnade würdiglich om uw genade waardig
und mit Danken zu erheben! en dankbaar te prijzen!
2042. KORAAL
Jesus richte mein Beginnen, Jezus, leid alles wat ik begin,
Jesus bleibe stets bei mir, Jezus, blijf steeds bij mij,
Jesus zäume mir die Sinnen, Jezus, beteugel mijn neigingen,
Jesus sei nur mein Begier, Jezus, wees mijn enige verlangen,
Jesus sei mir in Gedanken, Jezus, wees in mijn gedachten,
Jesu, lasse mich nicht wanken! Jezus, laat mij niet wankelen!
Cantate V:
Ehre sei dir, Gott, gesungen
43. KOOR
Ehre sei dir, Gott, gesungen, Eer zij u, God, toegezongen,
dir sei Lob und Dank bereit’. Lof en dank zij u bereid.
Dich erhebet alle Welt, Iedereen looft u,
weil dir unser Wohl gefällt, omdat ons heil u ter harte gaat,
weil anheut omdat heden
unser aller Wunsch gelungen, de wens van ons allen is uitgekomen,
weil uns dein Segen so herrlich erfreut. omdat wij ons zo verheugen in uw zegen.
44. RECITATIEF (Evangelist)
Da Jesus geboren war zu Bethlehem Toen Jezus geboren was in Bethlehem
im jüdischen Lande zur Zeit des Königes Herodis, in Judea in de tijd van koning Herodes,
siehe, da kamen die Weisen zie, toen kwamen de wijzen
vom Morgenlande gen Jerusalem und sprachen uit het Oosten naar Jeruzalem en zij spraken:
45. KOOR en Alt
Wo ist der neugeborne König der Jüden? Waar is de pasgeboren koning der Joden?«
(A) Sucht ihn in meiner Brust, Zoek hem in mijn hart,
hier wohnt er, mir und ihm zur Lust! hier woont hij, tot vreugde van mij en van hem!
Wir haben seinen Stern gesehen im Morgenlande Wij hebben zijn ster gezien in het Oosten
und sind kommen, ihn anzubeten. « en zijn gekomen om hem te aanbidden.
(A) Wohl euch, die ihr dies Licht gesehen, Jullie die dat licht hebben gezien,
es ist zu eurem Heil geschehen! het is tot jullie heil verschenen!
Mein Heiland, du, du bist das Licht, Mijn Heiland, u, u bent het licht
das auch den Heiden scheinen sollen, dat ook voor de heidenen zal schijnen,
und sie, sie kennen dich noch nicht, en zij, zij kennen u nog niet
als sie dich schon verehren wollen. terwijl ze u al willen vereren.
Wie hell, wie klar muß nicht dein Schein, Hoe licht, hoe helder, geliefde Jezus,
geliebter Jesu, sein! moet uw schijnsel dan wel niet zijn!
2146. KORAAL
Dein Glanz all Finsternis verzehrt, Uw glans slokt alle duisternis op,
die trübe Nacht in Licht verkehrt. de sombere nacht verandert in licht.
Leit uns auf deinen Wegen, Leid ons op uw wegen,
daß dein Gesicht opdat wij uw gezicht
und herrlichs Licht en uw heerlijke licht
wir ewig schauen mögen! eeuwig mogen aanschouwen!
47. ARIA (B)
Erleucht auch meine finstre Sinnen, Verlicht ook mijn duistere gedachten,
erleuchte mein Herze verlicht mijn hart
durch der Strahlen klaren Schein! met het heldere schijnsel van uw stralen!
Dein Wort soll mir die hellste Kerze Uw woord zal voor mij een fel schijnende kaars zijn
in allen meinen Werken sein; in alles wat ik doe;
dies lässet die Seele nichts Böses beginnen. zodat mijn ziel niets kwaads kan doen.
48. RECITATIEF (Evangelist)
Da das der König Herodes hörte, Toen koning Herodes dat hoorde,
erschrak er und mit ihm das ganze Jerusalem. werd hij zeer bang, en met hem heel Jeruzalem.
49. RECITATIEF (A)
Warum wollt ihr erschrecken? Waarom zijn jullie bang?
Kann meines Jesu Gegenwart Kan de aanwezigheid van mijn Jezus
euch solche Furcht erwecken? zoveel angst in jullie wekken?
O! solltet ihr euch nicht O, zouden jullie er juist niet
vielmehr darüber freuen, blij mee moeten zijn
weil er dadurch verspricht, omdat hij daarmee belooft
der Menschen Wohlfahrt zu verneuen. het welzijn van de mensen te vernieuwen.
50. RECITATIEF (Evangelist)
Und ließ versammlen alle Hohepriester En hij liet alle hogepriesters
und Schriftgelehrten unter dem Volk en schriftgeleerden uit het volk
und erforschete von ihnen, bijeenroepen om hen te vragen
wo Christus sollte geboren werden. waar de Christus geboren zou worden.
Und sie sagten ihm: Zu Bethlehem im jüdischen En zij vertelden hem:
Lande; denn also stehet geschrieben In Bethlehem in Judea,
durch den Propheten: want dit staat geschreven bij de profeet:
Und du Bethlehem im jüdischen Lande, En gij Bethlehem in Judea,
bist mitnichten die kleinest unter den Fürsten gij zijt zeker niet de minste onder de leiders van
Juda;denn aus dir soll mir kommen der Herzog, Juda; want uit u zal voortkomen de hertog
der über mein Volk Israel ein Herr sei. die heer zal zijn over mijn volk Israel.
2251. ARIA (Terzet S, A, T)
(S/T) Ach, wenn wird die Zeit erscheinen? Ach, wanneer zal die tijd verschijnen?
(T/S) Ach, wenn kömmt der Trost der Seinen? Ach, wanneer komt de troost van de zijnen?
(A) Schweigt, er ist schon würklich hier! Zwijg, hij is werkelijk al hier!
(S/T) Jesu, ach so komm zu mir! Jezus, ach, kom dan bij mij!
52. RECITATIEF (A)
Mein Liebster herrschet schon. Mijn liefste heerst al.
Ein Herz, das seine Herrschaft liebet Een hart dat zijn leiderschap liefheeft
und sich ihm ganz zu eigen gibet, en zich geheel aan hem overgeeft,
ist meines Jesu Thron. is de troon van mijn Jezus.
53. KORAAL
Zwar ist solche Herzensstube Weliswaar is zo’n hartekamer
wohl kein schöner Fürstensaal, geen fraaie koningszaal
sondern eine finstre Grube; maar eerder een duistere put;
doch, sobald dein Gnadenstrahl zodra echter de stralen van uw genade
in denselben nur wird blinken, daar gaan schitteren,
wird es voller Sonnen dünken. lijkt hij met zonlicht gevuld te zijn.
Cantate VI:
Herr, wenn die stolzen Feinde schnauben
54. KOOR
Herr, wenn die stolzen Feinde schnauben, Heer, als de trotse vijanden briesen,
so gib, daß wir im festen Glauben geef dan dat wij in een vast geloof
nach deiner Macht und Hülfe sehn! uitzien naar uw macht en hulp!
Wir wollen dir allein vertrauen, Wij willen alleen op u vertrouwen,
so können wir den scharfen Klauen dan kunnen wij aan de scherpe klauwen
des Feindes unversehrt entgehn. van de vijand ongedeerd ontkomen.
55. RECITATIEF (Evangelist)
Da berief Herodes die Weisen heimlich Daarop riep Herodes de wijzen in het geheim
und erlernet mit Fleiß von ihnen, bij zich en wilde precies van hen weten
wenn der Stern erschienen wäre? wanneer de ster was verschenen.
Und weiset sie gen Bethlehem und sprach: En hij stuurde hen naar Bethlehem en sprak:
Ziehet hin und forschet fleißig nach dem Ga en doe nauwkeurig onderzoek naar het
Kindlein, und wenn ihrs findet, kindje, en als jullie het vinden, kom het mij dan
sagt mirs wieder, vertellen, opdat ook ik erheen kan gaan om
daß ich auch komme und es anbete. het te aanbidden.
2356. RECITATIEF (S)
Du Falscher, suche nur den Herrn zu fällen, O valserik, probeer jij maar de Heer te vernietigen,
nimm alle falsche List, gebruik maar alle valse listen
dem Heiland nachzustellen; om de Heiland te vervolgen;
der, dessen Kraft kein Mensch ermißt, hij wiens kracht geen mens kan meten
bleibt doch in sichrer Hand. blijft toch in veilige handen.
Dein Herz, dein falsches Herz ist schon, Jouw hart, jouw valse hart met al zijn listen
nebst aller seiner List, des Höchsten Sohn, is bij de Zoon van de Allerhoogste,
den du zu stürzen suchst, sehr wohl bekannt. die jij ten val wil brengen, heel goed bekend.
57. ARIA (S)
Nur ein Wink von seinen Händen Slechts een wenk van zijn handen
stürzt ohnmächtger Menschen Macht. breekt de macht van machteloze mensen.
Hier wird alle Kraft verlacht! Hier wordt alle kracht uitgelachen!
Spricht der Höchste nur ein Wort, De Allerhoogste hoeft maar één woord te spreken
seiner Feinde Stolz zu enden, om een eind te maken aan de trots van zijn
o, so müssen sich sofort vijanden, en o, onmiddellijk zullen
Sterblicher Gedanken wenden. de gedachten van stervelingen veranderen.
58. RECITATIEF (Evangelist)
Als sie nun den König gehöret hatten, Toen ze naar de koning hadden geluisterd,
zogen sie hin. Und siehe, gingen zij op weg. En zie,
der Stern, den sie im Morgenlande de ster die ze in het oosten hadden gezien,
gesehen hatten, ging voor hen uit totdat hij stil bleef staan
ging für ihnen hin, bis daß er kam und stund boven de plaats waar het kindje was.
oben über, da das Kindlein war. Toen ze de ster zagen,
Da sie den Stern sahen, verheugden zij zich zeer
wurden sie hoch erfreuet en ze gingen naar binnen
und gingen in das Haus en vonden het kindje met Maria,
und funden das Kindlein mit Maria, zijn moeder,
seiner Mutter, und fielen nieder und beteten es en ze vielen neer en aanbaden het
an und täten ihre Schätze auf en ze haalden hun kostbaarheden tevoorschijn
und schenkten ihm Gold, en schonken het goud,
Weihrauch und Myrrhen. wierook en mirre.
59. KORAAL
Ich steh an deiner Krippen hier, Ik sta hier bij uw kribbe
o Jesulein, mein Leben; o Jezuskind, mijn leven;
ich komme, bring und schenke dir, ik kom u brengen en schenken
was du mir hast gegeben. wat u mij hebt gegeven.
Nimm hin! es ist mein Geist und Sinn, Neem het aan, het zijn mijn geest en mijn denken,
Herz, Seel und Mut, nimm alles hin, mijn hart, ziel en gemoed, neem het allemaal
und laß dirs wohlgefallen! en laat het u behagen!
2460. RECITATIEF (Evangelist)
Und Gott befahl ihnen im Traum, En God droeg hun in hun droom op
daß sie sich nicht sollten wieder zu Herodes niet naar Herodes terug te gaan,
lenken, und zogen durch einen andern Weg en zij reisden via een andere route
wieder in ihr Land. weer naar hun land terug.
61. RECITATIEF (T)
So geht! Genug, Ga dan maar! Het is genoeg,
mein Schatz geht nicht von hier, mijn schat vertrekt hier niet,
er bleibet da bei mir, hij blijft bij mij
ich will ihn auch nicht von mir lassen. en ik wil hem ook niet loslaten.
Sein Arm wird mich aus Lieb Zijn armen zullen mij uit liefde
mit sanftmutsvollem Trieb en met zachtmoedigheid
und größter Zärtlichkeit umfassen; en grote tederheid omsluiten;
er soll mein Bräutigam verbleiben, hij zal mijn bruidegom blijven,
ich will ihm Brust und Herz verschreiben. aan hem wil ik mijn ziel en mijn hart wijden.
Ich weiß gewiß, er liebet mich, Ik ben er zeker van dat hij mij liefheeft,
mein Herz liebt ihn auch inniglich mijn hart heeft hem ook innig lief
und wird ihn ewig ehren. en zal hem eeuwig eren.
Was könnte mich nun für ein Feind Welke vijand zou mij
bei solchem Glück versehren! in dit grote geluk kwaad kunnen doen!
Du, Jesu, bist und bleibst mein Freund; U, Jezus, bent en blijft mijn vriend,
und werd ich ängstlich zu dir flehn: en als ik angstig smeek:
Herr, hilf!, so laß mich Hülfe sehn! Heer, help mij!, toon mij dan uw hulp!
62. ARIA (T)
Nun mögt ihr stolzen Feinde schrecken; Probeer mij maar bang te maken, trotse vijanden,
was könnt ihr mir für Furcht erwecken? hoe zouden jullie angst in mij kunnen wekken?
Mein Schatz, mein Hort ist hier bei mir. Mijn schat, mijn toeverlaat is hier bij mij.
Ihr mögt euch noch so grimmig stellen, Hoe woedend jullie ook tekeer gaan,
droht nur, mich ganz und gar zu fällen, en dreigen mij volkomen te vernietigen,
doch seht! mein Heiland wohnet hier. kijk toch: mijn Heiland woont hier.
63. RECITATIEF à 4 (S, A, T, B)
Was will der Höllen Schrecken nun? Wat kan de verschrikking van de hel nu uitrichten,
Was will uns Welt und Sünde tun, wat kunnen wereld en zonde ons aandoen
da wir in Jesu Händen ruhn? nu wij in Jezus’ handen rusten?
2564. KORAAL
Nun seid ihr wohl gerochen Nu is er wraak genomen
an eurer Feinde Schar, op de schare van uw vijanden,
denn Christus hat zerbrochen, want Christus heeft verpletterd
was euch zuwider war. wat tegen jullie was.
Tod, Teufel, Sünd und Hölle Dood, duivel, zonde en hel
sind ganz und gar geschwächt; zijn volkomen verzwakt;
bei Gott hat seine Stelle het menselijk geslacht
das menschliche Geschlecht. heeft zijn plaats bij God.
Nederlandse vertaling: Ria van Hengel
Wat vond u van het concert?
Laat het ons weten!
Stuur een mail naar info@nederlandskamerkoor.nl
of laat een bericht achter op twitter of facebook.
/nederlandskamerkoor
@ned_kamerkoor
Blijf op de hoogte
Ontvang maandelijks concertinformatie, nieuwtjes en meer met onze
online nieuwsbrief. Schrijf u in via onze website.
Het Nederlands Kamerkoor magazine verschijnt tweemaal per jaar en bevat het nieuwe
seizoen, interviews en achtergrondverhalen. Vraag het magazine aan op onze website,
en ontvang het voortaan gratis in de brievenbus!
Seizoensoverzicht 2019/2020
Interview
Merlijn Geurts
Verslag
Inlooprepetitie The Public Domain
Achtergrond
Koren bundelen hun krachten Nummer 10
2019
www.nederlandskamerkoor.nl
26Nederlands Kamerkoor
Quatuor Danel
Peter Dijkstra chef-dirigent
Lera Auerbach’s
Goetia 72
In umbra lucis
Het vervolg op het mystieke 72 Angels, uitgevoerd samen
met het vermaarde Franse strijkkwartet Quatuor Danel.
30 januari - 9 februari 2020
2728
Sie können auch lesen
